Tijdschrift voor Evidence-Based Medicine
Editoriaal: Minerva: stap voor stap van wetenschap naar de praktijk
Minerva 2002 Volume 1 Nummer 9 Pagina 18 - 20
Zorgberoepen
Voor u ligt het tweede nummer van Minerva dat verschijnt in het Nederlands en in het Frans. Sinds haar geboorte in september 1998 is een brede keuze aan onderwerpen besproken en geduid voor de Nederlandstalige lezers. Dit jaar zet Minerva haar eerste stappen naar Franstalige lezers. Tijd om nog eens stil te staan bij het productieproces van Minerva. Hoe brengt zij 'evidence-based medicine' naar haar lezers? |
|
De selectie: waar komen de artikels vandaan? |
Minerva rekruteert haar publicaties uit een twintigtal tijdschriften (zie lijst in kader). Bovenaan deze lijst staan de klassieke 'big five'. Deze meest geciteerde tijdschriften nemen internationaal een belangrijke plaats in op het gebied van de geneeskunde 1. Belangrijke nieuwe ontwikkelingen vinden hierin hun weg naar het internationale medische publiek. Terugblikkend op de afgelopen jaren blijkt dat ongeveer driekwart van de artikels die door de Minerva-redactie werden geselecteerd, in deze vijf tijdschriften zijn gepubliceerd. Aangezien Minerva zich vooral richt op gezondheidsprofessionals op de eerste lijn worden tevens een aantal internationale huisartsentijdschriften opgevolgd. De redactie maakt bovendien gebruik van de diensten van Journal Watch, een (elektronisch) tijdschrift dat een selectie van artikels presenteert uit een brede waaier van biomedische tijdschriften. |
|
De lijst van te selecteren tijdschriften is dynamisch, dit wil zeggen dat hieraan interessante en/ of nieuwe tijdschriften kunnen worden toegevoegd. Anderzijds zijn na verloop van tijd ook tijdschriften van deze lijst geschrapt, omdat de redactie oordeelde dat er geen of te weinig relevante artikels uit deze tijdschriften werden geselecteerd. |
|
De selectie: volgens welke criteria? |
De tijdschriften worden onder de redactieleden verdeeld. Artikels die worden geselecteerd dienen aan de volgende criteria te voldoen: het onderwerp is relevant voor de eerstelijnsgeneeskunde, het betreft een veel voorkomend ziektebeeld of klacht, het onderzoek is patiëntgericht, het betreft een review, een metaanalyse of een goede oorspronkelijke studie 2-5.Dit is het eerste filter. In de redactieraad worden alle geselecteerde artikels vervolgens nogmaals doorgenomen. |
In dit tweede filter blijven die artikels behouden die door een meerderheid van de redactie als 'te publiceren' worden geklasseerd. Andere worden ofwel in de databank bijgehouden als inhoudelijke documentatie ofwel definitief afgewezen. Deze selectie in twee stappen is bedoeld om enerzijds geen belangrijke publicaties te missen, maar anderzijds de lezers ook niet te overladen met minder relevante zaken. |
|
Van selectie naar duiding |
Voor elk geselecteerd artikel wordt gezocht naar een geschikte 'duider'. Deze duider is bij voorkeur iemand die goed in het onderwerp is ingewerkt, de recente literatuur kent en op de hoogte is van mogelijke discussies en controverses omtrent het onderwerp. Vooral deskundigen werkend op de eerste lijn worden gezocht, maar de inbreng van specialisten kan zeer waardevol zijn. |
|
Onze 'duiders' krijgen bij de te bespreken publicatie een dossier met achtergrondinformatie en zo mogelijk ook kritische besprekingen die elders werden gepubliceerd. Een aantal belangrijke en relevante bronnen worden voor het samenstellen van een dossier gebruikt. Om te beginnen worden de beschikbare guidelines (WVVH-Aanbevelingen, SSMG-Recommandations en NHG-Standaarden) opgezocht 6-8.Vervolgens wordt Clinical Evidence geraadpleegd. Dit geeft een overzicht van de beschikbare evidentie over een toenemend aantal onderwerpen uit de praktijk 9. De Cochrane editoriaal Library is een belangrijke bron van systematische reviews en meta-analyses in antwoord op klinische vragen 10. La Revue Prescrire wordt geraadpleegd omwille van haar kritische en heldere benadering van vooral therapeutische studies 11. Tijdschriften zoals 'Evidence-Based Medicine' en 'Evidence- Based Mental Health' geven soms interessante en kernachtige commentaren op originele studies 12,13. En ten slotte kunnen we na vier jaar putten uit een goed gevulde databank van origineel onderzoek en commentaren die door de Minerva-redactie werden geselecteerd. |
|
De duiding |
Elke bespreking is voorzien van een samenvatting die de lezer een overzicht geeft van de inhoud van de publicatie en de belangrijkste resultaten. De bespreking van de door Minerva aangezochte 'duider' heeft zowel inhoudelijke als methodologische aspecten. Essentieel is een duiding van de studie; het thema en de resultaten worden in een kader gezet en geplaatst in de dagelijkse praktijk. De Aanbeveling voor de praktijk waarmee de duiding afsluit, gaat één stap verder.Het is een handleiding voor de clinicus die zijn/ haar handelen wil afstemmen op gegevens uit wetenschappelijk onderzoek. Om van duiding tot aanbeveling te komen, spelen argumenten als uitvoerbaarheid, haalbaarheid, socio-economische overwegingen en organisatie van gezondheidszorg een rol. Deze aanbeveling wordt getoetst aan bestaande richtlijnen, standaarden en/ of guidelines die bekend zijn. De redactie stelt zich daarbij allereerst de vraag: Voegt de duiding iets toe aan het huidige beleid; wordt het beleid bevestigd of worden hierbij eerder vragen gesteld? Andere vragen die van belang zijn voor een vertaling van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar de praktijk zijn: Is het kader relevant en breed genoeg, zijn de uitspraken voldoende onderbouwd met literatuurverwijzingen en is het stuk leesbaar? |
De besprekingen in de rubriek Minerva kort volgen eenzelfde stramien: na een kernachtige samenvatting volgt een korte bespreking van de studie met een 'besluit'. De publicaties die in deze rubriek worden besproken zijn relevant, maar kunnen of moeten niet direct in een ruimer kader worden besproken. |
|
De verklarende woordenlijst |
Termen die in de tekst vetgedrukt staan, kunt u in de laatste rubriek van Minerva, de verklarende woordenlijst, terugvinden. Evidence-based medicine heeft een 'eigen taal' die bij velen van ons helaas onvoldoende bekend is. Om u bij het kritisch lezen en het interpreteren van de besproken studies te ondersteunen, zijn de verklaringen van epidemiologische en statistische termen en soms ook van technische meetinstrumenten bijgevoegd. De meest gebruikte en relevante termen sinds de geboorte van Minerva zijn in een klein woordenboekje gebundeld, beschikbaar via het redactiesecretariaat van Minerva 14. |
|
De weg naar het gedrukte woord is lang, maar met elke stap hoopt de redactie van Minerva iets toe te voegen aan de kwaliteit van het product. U, onze lezers, bent het laatste filter. Wij kijken met belangstelling uit naar uw kritische reacties. |
|
M. van Driel Minerva |
Literatuur |
|
Tijdschriften waaruit de redactie van Minerva selecteert |
The big 5 British Medical Journal New England Journal of Medicine The Lancet Journal of the American Medical Association ( JAMA) Annals of Internal Medicine Internationale huisartsgeneeskundige tijdschriften British Journal of General Practice Journal of Family Practice American Family Physician Family Practice Canadian Family Physician Scandinavian Journal of Primary Health Care Huisarts en Wetenschap Andere tijdschriften The Cochrane Library Journal Watch Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde |
Tijdschriften en bronnen die achtergrondinformatie verschaffen voor besprekingen |
Guidelines WVVH-Aanbevelingen voor goede medische praktijkvoering SSMG-Recommandations de bonne pratique NHG-Standaarden Tijdschriften die originele studies bespreken La Revue Prescrire Folia Pharmacotherapeutica Evidence-Based Medicine Evidence-Based Mental Health Andere bronnen Clinical Evidence The Cochrane Library |
Auteurs
van Driel M.
Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg, UGent
COI :
Trefwoorden
Woordenlijst
Codering
Commentaar
Commentaar