Minerva publiceerde in 2011 een duiding over het nut van het quadrivalent HPV 16-18-6-11-vaccin bij jongens en mannen tussen 16 en 26 jaar voor het verminderen van het risico van door deze HPV-types ontstane genitale wratten (1). In 2007 verscheen in Minerva eveneens een duiding over de werkzaamheid van het bivalent HPV 16-18 en het quadrivalent HPV-vaccin voor de preventie van CIN (Cervical Intraepithelial Neoplasia) 1 tot CIN 3 en van adenocarcinoma in situ (2).

In een andere studie toonden Harper et al. aan dat een bivalent HPV 16-18 vaccin tot 4,5 jaar na vaccinatie effectief en veilig is ter preventie van HPV-infecties (100% werkzaamheid, 95% BI van 42,4 tot 100,0 en p=0,0035)). Met de serotypes 45 en 31 stelden ze ook kruisbescherming vast: werkzaamheid van resp. 94,2% (95% BI van 63,3 tot 99,9) en 54,5% (95% BI van 11,5 tot 77,7) (3).

De PATRICIA-studie is een prospectieve, multicenter studie bij 16 134 vrouwen van 15 tot 25 jaar, hoofdzakelijk uit Europa (38%) en Azië Pacific (33%) (4). In deze studie vergelijkt men het effect van het bivalente HPV 16-18-vaccin met placebo met een follow-up van 48 maanden.

In 2012 verschenen in de Lancet Oncology twee publicaties over de PATRICIA-studie: een eerste met de resultaten van een subgroepanalyse met focus op CIN 3 (5) en een tweede over het kruisbeschermende effect van het vaccin (6).

In de HPV-naïeve groep met vaccinatie van 5 824 vrouwen met negatief cervixuitstrijkje of seronegatief voor HPV was de werkzaamheid van het vaccin tegen CIN 3 door HPV 16-18  100% (95% BI van 85,5 tot 100), tegen CIN 3 door alle HPV-serotypes 93,2% (95% BI van 78,9 tot 98,7) en 56,2% (95% BI van 37,2 tot 69,9) tegen CIN 2 geassocieerd aan 12 niet-vaccin HPV-types.

In de volledige gevaccineerde cohort met vaccinatie van 9 319 seksueel actieve of reeds gevaccineerde vrouwen was de werkzaamheid van het vaccin tegen CIN 3 door HPV 16-18  45,7% (95% BI van 22,9 tot 62,2), tegen CIN 3 door alle HPV-serotypes 45,6% (95% BI van 28,8 tot 58,7) en 34,2% (95% BI van 20,4 tot 45,8) tegen CIN 2 door 12 niet-vaccin HPV-types.

In de per protocolanalyse van  8 067 gevaccineerde vrouwen was de werkzaamheid van het vaccin versus placebo tegen CIN 2 door 12 niet-vaccin HPV-types  46,8% (95% BI van 30,7 tot 59,4). Deze resultaten relativeren de optimistische uitspraken over kruisbescherming voor verschillende HPV-types.

Besluit

Deze twee subgroepanalyses van de PATRICIA-studie bevestigen het nut van HPV-vaccinatie tot vier jaar na de vaccinatie op het vlak van preventie van CIN 2 en CIN 3, vooral bij vrouwen die voordien nog niet in contact kwamen met  HPV- en vooral voor de letsels veroorzaakt door vaccinserotypes. De opvolging was te kort om de globale impact van een algemene vaccinatie op de incidentie van cervixkanker te kunnen evalueren; de kost/batenverhouding voor België is ook niet gekend.

Referenties

1. Semaille P. Het quadrivalent vaccin tegen humaan papillomavirus ook voor mannen? Minerva 2011;10(8):97-8.
2. Chevalier P. HPV-vaccin en cervixlesies. Minerva 2007;6(8):118.
3. Harper DM, Franco EL, Wheeler CM, et al. Sustained efficacy up to 4.5 years of a bivalent L1 virus-like particle vaccine against human papillomavirus types 16 and 18: follow-up from a randomised control trial. Lancet 2006;367:1247-55.
4. Paavonen J, Naud P, Salmerón J et al; HPV PATRICIA Study Group. Efficacy of HPV-16/18 AS04+adjuvanted vaccine against cervical infection and precancer caused by oncogenic HPV types (PATRICIA): final analysis of a double-blind randomised study in young women. Lancet 2009;374:301-14
5. Lehtinen M, Paavonon J, Wheeler C, et al; HPV PATRICIA Study Group. Overall efficacy of HPV-16/18 AS04-adjuvanted vaccine against grade 3 or greater cervical intraepithelial neoplasia: 4-year end-of-study analysis of the randomised, double-blind PATRICIA trial. Lancet Oncol 2012;13:89-99.
6. Wheeler C, Castellsagué X, Garland S, et al; HPV PATRICIA Study Group. Cross-protective efficacy of HPV-16/18  AS04-adjuvanted vaccine against cervical infection and precancer caused by non-vaccine oncogenic HPV types: 4-year end-of-study analysis of the randomised, double-blind PATRICIA trial. Lancet Oncol 2012;13:100-10.