In 2013 publiceerden we de bespreking van een Cochrane review over het effect van magnesium op spierkrampen (1,2). We besloten dat deze review niet toeliet om de werkzaamheid van een profylactisch gebruik van magnesiumzouten aan te tonen bij idiopathische spierkrampen. Bij zwangere vrouwen was er onvoldoende bewijs en waren de resultaten tegenstrijdig. In een andere bespreking in 2013 besloten we dat kininederivaten hoogstens een matig effect hebben op spierkrampen en dan nog bij specifieke patiënten, maar dat het niet verantwoord is om patiënten bloot te stellen aan de eventueel ernstige, zelfs fatale, ongewenste effecten van kinine (3,4). We konden geen enkele medicamenteuze of niet-medicamenteuze behandeling aanbevelen voor spierkrampen.

Sebo et al. publiceerden in 2014 een systematisch literatuuroverzicht van RCT’s die het effect van magnesium op nachtelijke spierkrampen vergeleken met eender welke behandeling bij zwangere vrouwen of bij de volwassen bevolking (5). Ze zochten hiervoor in verschillende elektronische databanken naar gepubliceerde en niet-gepubliceerde studies. Patiënten met o.a. rusteloze benen, periodieke beenbewegingen, vasculaire claudicatio, perifere neuropathie, of krampen niet in de benen gelokaliseerd waren uitgesloten. De auteurs konden 7 RCT’s behouden met 361 patiënten. Magnesium werd toegediend als infuus (1 studie) of in orale vorm met zeer verschillende posologieën, vormen en behandelingsduur en is in alle studies vergeleken met placebo. Het aantal patiënten per studie was klein (tussen 45 en 83 deelnemers) en de opvolgingsduur zeer kort. De methodologische kwaliteit van de studies was laag, met veel vormen van mogelijke bias en een tekort aan informatie uit de oorspronkelijke studies. Door een grote variabiliteit in de uitkomstmaten konden de auteurs geen meta-analyse uitvoeren en maakten ze gebruik van simulaties waarbij ze het verschil inschatten in aantal nachtelijke beenkrampen per week. Het verschil in het mediane aantal krampen per week tussen de magnesium- en de placebogroep bedroeg 0,345 (2,5% percentiel van -0,133 en 97,5% percentiel van 0,875). Dat betekent dat een patiënt die magnesium neemt iedere 3 weken 1 kramp minder zal hebben dan een patiënt die placebo neemt.

In de 3 studies die alleen zwangere vrouwen includeerden bedroeg het mediane verschil 0,807 (2,5% percentiel van 0,015 en 97,5% percentiel van 1,207), maar bij 2 van de 3 studies was de blinderingsmethode onduidelijk. In de overige 4 studies die vooral ouderen includeerden bedroeg het verschil in het mediane aantal krampen 0,362 (2,5% percentiel van -0,386 en 97,5% percentiel van 1,148). In 2 van de 7 studies waren de resultaten statistisch significant (p<0,05), maar klinisch niet relevant. Het waren 2 studies bij zwangere vrouwen.

Het aantal ongewenste effecten verschilde niet statistisch significant tussen beide groepen. Gastro-intestinale symptomen kwamen meest voor en alleen bij de orale behandeling.

Besluit

In deze systematische review is er geen meerwaarde aangetoond van magnesium boven placebo voor de behandeling van nachtelijke beenkrampen. Door de methodologische beperkingen van de studies konden de auteurs geen meta-analyse uitvoeren. Voor zwangere vrouwen zou er eventueel een voordeel kunnen bestaan, maar dit moet eerst bevestigd worden in andere studies.

De Duodecimrichtlijn uitgegeven door EBM Practice Net raadt een passieve strectching aan van de verkrampte spier, als profylaxie het vermijden van uitlokkende factoren (6). Bij ernstige gevallen beveelt de richtlijn aan om kininesulfaat, diazepam of meprobamaat te overwegen, wat door Minerva niet ondersteund wordt. De patiënten moeten steeds opgevolgd worden gedurende de eerste weken om de werkzaamheid en de ongewenste effecten van de behandeling te evalueren.

Referenties

1. Garrison SR, Allan GM, Sekhon RK, et al. Magnesium for skeletal muscle cramps. Cochrane Database Syst Rev 2012, Issue 9. 
2. Michiels B. Magnesium tegen spierkrampen. Minerva 2013;12(8):97-8.
3. De Jonghe M. Idiopathische spierkrampen bij volwassenen: een reëel therapeutisch probleem. Minerva 2013;12(1):4-5.
4. Katzberg HD, Khan A H, So YT. Assessment: symptomatic treatment for muscle cramps (an evidence-based review): report of the therapeutics and technology assessment subcommittee of the America academy of neurology. Neurology 2010;74;691-6.
5. Sebo P, Cerutti B, Haller DM. Effect of magnesium therapy on nocturnal leg cramps: a systematic review of randomized controlled trials with meta-analysis using simulations. Fam Pract 2014;31:7-19.
6. Rusteloze benen, acathisie en spierkrampen. Duodecim Medical Publications Ltd 8/26/2010. Laatste update: 26.08.2010. URL: https://www.ebmpracticenet.be/nl/paginas/default.aspx?ebmid=ebm00428

.