Het vervolg op...

Uit vroegere Minerva-besprekingen is reeds gebleken dat er controverse bestaat over de werkzaamheid en vooral over de doeltreffendheid van een systematische pneumokokkenvaccinatie bij volwassenen of meer specifiek bij ouderen en personen met een chronische pathologie zoals onder andere COPD (1-4).

Een recente meta-analyse van Huss et al. toont aan dat er nog steeds geen sterke evidentie bestaat over de werkzaamheid van een pneumokokkenvaccinatie op het voorkomen van pneumonie en sterfte (specifiek en algemeen), noch voor alle volwassenen samen, noch voor bepaalde risicogroepen (5). Naarmate de kwaliteit van de studies verbeterde (dubbelblind, concealment of allocation) verminderde de effectiviteit van het vaccin. Dat verschil kwam vooral tot uiting bij de preventie van vermoedelijke pneumokokkenpneumonie of van pneumonie in het algemeen. Zo varieerde bij vermoedelijke pneumokokkenpneumonie het relatieve risico van 1,20 (95% BI 0,75 tot 1,92) in dubbelblinde studies tot 0,09 (95% BI 0,01 tot 1,64) in open niet- geblindeerde studies. Het effect op de mortaliteit was minder heterogeen en schommelde telkens rond een relatief risico van 1. Deze bevindingen staan in contrast met de resultaten van een systematische review van de Cochrane Collaboration (6). Hier stelden de auteurs een grote effectiviteit vast tegen invasieve pneumokokkeninfecties (OR 0,26; 95% BI van 0,15 tot 0,46). Huss et al. wijten dit verschil in resultaten aan de inclusie van twee oudere studies (één uitgevoerd in het hooggebergte van Papua Nieuw Guinea en een andere bij ouderen in New York) in de Cochrane review. Huss et al. excludeerden deze studies omwille van ernstige methodologische tekortkomingen.

Besluit

Op basis van deze goed uitgevoerde meta-analyse bestaat er geen evidentie over de doeltreffendheid van pneumokokkenvaccinatie bij volwassenen in het algemeen of bij bepaalde risicogroepen in het bijzonder. Nochtans wordt het pneumokokkenvaccin momenteel aanbevolen voor bepaalde risicogroepen.

Referenties

1. Govaerts F. Pneumokokkenvaccinatie in de huisartspraktijk. Minerva 1999;28(6):244-7.
2. van Driel M. Pneumokokkenvaccinatie. Minerva 2000;29(8):366-9.
3. Lemiengre M, van Driel M. Vaccineren tegen influenza en pneumokokken bij 65-plussers? Minerva 2001;30(8):383-4.
4. Michiels B. Pneumokokkenvaccinatie bij COPD-patiënten? Minerva 2007;6(4):53-5.
5. Huss A, Scott P, Stuck AE, et al. Efficacy of pneumococcal vaccination in adults: a meta-analysis. CMAJ 2009;180:48-58.
6. Moberley SA, Holden J, Tatham DP, Andrews RM. Vaccines for preventing pneumococcal infection in adults. Cochrane Database Syst Rev 2007, Issue 3.